تجزیه و تحلیل زمین آماری غلظت عناصر سنگین در خاکهای مناطق شهری و غرب شهرستان زنجان

خاک نقشی حیاتی در محیط زیست دارد؛ به طوری که تغذیه گیاهان، جانوران، انسان و سلامت همه آن ها به کیفیت آن بستگی دارد. هدف از این تحقیق پهنه¬بندی توزیع مکانی غلظت فلزات سنگین (سرب، روی، مس و نیکل) در اعماق صفر تا 10 سانتی¬متری و 10 تا 30 سانتی¬متری، خاک¬های دو منطقه واقع در منطقه شهری و شهرک صنعتی غرب شهر زنجان است. برای این منظور از 500 نقطه خاک در فواصل 500 در 500 متر منطقه شهری و در فاصله 600 در 600 متر در منطقه شهرک صنعتی غرب شهرستان زنجان براساس یک الگوی شبکه¬بندی منظم جمع¬آوری گردید. در نمونه¬های خاک جمع-آوری شده غلظت کل و قابل جذب عناصر سنگین با روش استاندارد تعیین گردید. الگوی مکانی متغیر-ها با استفاده از محاسبه تغییرنما¬های تجربی و مدل¬های برازش داده شده زمین¬آماری مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس مدل کروی بهترین مدل برای توصیف متغیر¬های غلظت عناصر سنگین انتخاب شد. پهنه¬بندی و ارزیابی آلودگی در خاک و با استفاده از تخمین¬گرهای زمین آماری (کریجینگ معمولی) و تخمین¬گر وزن¬دهی معکوس فاصله انجام گرفت. نتایج حاکی از آن است که میانگین غلظت عنصر سرب در هر دو منطقه بالاتر از حد بحرانی است. ولی عناصر روی، مس و نیکل پایین¬تر از حد بحرانی است. در تمام نمونه¬های خاک غلظت کادمیوم در هر دو منطقه پایین¬تر از حد خطر قرار داشت. براساس نتایج این تحقیق استفاده از تخمین¬گر کریجینگ معمولی نسبت به تخمین¬گر وزن¬دهی معکوس فاصله دقت بیش¬تری در تخمین مقادیر غلظت عناصر سنگین در مناطق نمونه برداری نشان داد. براساس اطلاعات این نقشه¬ها بیش¬ترین غلظت کل فلزات سنگین در اطراف شهرک صنعتی غرب شهر زنجان و قسمت جنوب و مرکز منطقه شهری بود.